CÔNG BẰNG TRONG CHĂM SÓC SỨC KHỎE - HƯỚNG TỚI MỤC TIÊU CẢI THIỆN SỨC KHỎE TRẺ EM VÀO NĂM 2030

Abstract

Sức khỏe trẻ em (SKTE) đã có nhiều cải thiện trong vài thập kỷ qua. Các chỉ số về SKTE nước ta được đánh giá là tương đương với các nước có thu nhập cao hơn nhiều. Tuy nhiên, để hướng tới Mục tiêu cải thiện SKTE vào năm 2030, “Không có trẻ sơ sinh và dưới 5 tuổi chết do các bệnh có thể phòng tránh được nhằm giảm tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh và dưới 5 tuổi”, nước ta còn phải đối diện với một số thách thức trong đó lớn nhất là sự khác biệt về sức khỏe trẻ em ở một số vùng, miền. Đó là vấn đề cốt lõi cần giải quyết để bảo đảm công bằng trong chăm sóc sức khỏe trẻ em. Sự khác biệt rõ nhất là về TVTE dưới 5 tuổi. Số liệu năm 2019 cho thấy tỷ suất TVTE ở nông thôn là 25,1‰, cao gấp 2 lần so với thành thị (12,3‰); Ở các tỉnh miền núi phía Bắc (31,5‰) và Tây Nguyên (35,5‰) cao gấp gần 3 lần so với vùng Đông Nam Bộ (12,7‰) và gấp đôi so với vùng Đồng bằng sông Hồng (16,5‰). Tương tự, tình trạng dinh dưỡng và tiêm chủng với tỷ lệ SDD thể thấp còi ở trẻ em DTTS là 32%, cao gần gấp 2 lần so với nhóm trẻ em người Kinh (17,1%); Tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ bao phủ hầu hết cho trẻ em người Kinh (95,2%) nhưng ở trẻ em DTTS chỉ đạt 87,8%.
Có 2 nhóm nguyên nhân chính của sự khác biệt, cản trở việc không bảo đảm công bằng trong chăm sóc sức khỏe trẻ em là về điều kiện kinh tế, xã hội và hoạt động của hệ thống chăm sóc Y tế. Điều kiện kinh tế, xã hội bao gồm sự chênh lệch mức sống giữa vùng thành thị và nông thôn; dân tộc Kinh và DTTS. Hệ thống y tế có nhiều bất cập với trong CSSKTE ở 3 tiêu chí: thiếu nguồn lực (số lượng và chất lượng); Mất cân đối trong cung cấp dịch vụ CSSKTE giữa tuyến trên và tuyến dưới; Và hoạt mạng lưới CSSKBĐ thiếu đồng bộ và ngừng trệ ở nhiều địa bàn. Hướng tới công bằng trong CSSKTE, cần có những can thiệp phù hợp và hiệu quả. Cần có
một khảo sát toàn diện đánh giá về tổ chức mạng lưới dịch vụ và mô hình bệnh tật, tử vong trẻ em trên toàn quốc để cung cấp số liệu làm cơ sở cho can thiệp. Củng cố mạng lưới CSSKBĐ và Y tế cơ sở theo tiếp cận Y học gia đình. Tăng cường sự kết nối giữa điều trị với dự phòng, giữa tuyến cơ sở với tuyến trên. Khuyến khích sự tham gia của các ban, ngành, cộng đồng và gia đình trong CSSKTE. Cần thúc đẩy đề án giảm quá tải bệnh viện; Mở rộng mô hình bệnh viện vệ tinh có chăm sóc sức khỏe trẻ em theo vùng, miền và tăng cường hỗ trợ tuyến dưới cải thiện chất lượng CSSKTE. Bảo đảm công bằng trong CSSKTE là can thiệp then chốt nhất để đat mục tiêu “không để trẻ em nào bị bỏ lại phía sau” và cho tương lai của một quốc gia khỏe mạnh, thịnh vượng